Autisme, neurodiversiteit en neurodivergentie

In artikelen en blogs over autisme duiken de termen neurodiversiteit en neurodivergent meer en meer op. Wat is het verband met autisme en wat is de betekenis ervan?

Neurodiversiteit is de variatie van onze hersenen, de oneindige variatie in het neurocognitief functioneren van de mens. Het is geen eigenschap van een individu. Het is evenmin een benadering of een standpunt ten aanzien van autisme. Neurodiversiteit betekent dat het brein van mensen verschillend kan zijn en dat er dus verschillende manieren zijn van denken, leren, waarnemen en interpreteren. Neurodiversiteit kan je dus in het rijtje plaatsen van biodiversiteit, culturele en raciale diversiteit.

Neurodivergent is een vrij breed begrip. Wanneer het neurocognitief functioneren van een persoon afwijkt van de dominante maatschappelijke normen, dan zou je kunnen zeggen dat die persoon neurodivergent is. Neurodivergent is geen synoniem voor autisme. Er zijn immers talloze manieren om neurodivergent te zijn. Autisme is er slechts een voorbeeld van zoals ook ADHD, dyslexie, dyscalculie, obsessief compulsieve stoornis, epilepsie of het syndroom van Down.

Neurotypisch is het tegenovergestelde van neurodivergent. Neurotypisch wordt vaak gebruikt om aan te geven dat iemand niet autistisch is, hoewel het op zich geen synoniem is voor niet-autistisch. Neurotypische mensen denken of gedragen zich op een manier die door de samenleving als ‘normaal’ beschouwd wordt.

De term neurodiversiteit wordt de laatste jaren meer en meer gebruikt door mensen met autisme. Aanhangers van het neurodiversiteitsmodel zien autisme als een andere manier om informatie te verwerken. Anders, maar dan niet minderwaardig of gestoord. Ze zetten zich af tegen het medisch model dat kenmerken van autisme wil corrigeren en gedrag aanpassen zodat mensen met autisme beter inpassen in de samenleving. De neurodiversiteitsbeweging streeft naar respect, acceptatie en maatschappelijke inclusie voor wie neurodivergent is. 

Neurodiversiteitsaanhangers zijn niet allemaal tegenstanders van de diagnose autisme op zich. Een diagnose autisme kan helpend zijn, maar tegelijk ook een stigmatiserend effect hebben en het gevoel geven dat je minder kan of waard bent dan een ander. Je kan wel last hebben of moeilijkheden ondervinden, maar ook een waardevolle bijdrage leveren aan de maatschappij.

Dat sluit aan bij de mening van sociologie Judy Singer die in 1999 een artikel schreef waarin ze stelt dat autisme een menselijke variatie is. Een variatie die net zoals andere variaties - zoals gender of ras -  door de maatschappij geaccepteerd moet worden. Zij vond dat het diagnostisch label autisme de indruk wekt dat je afwijkt van de norm en dus abnormaal zou zijn.